Yêu cầu BESS cho dự án điện mặt trời theo Quy hoạch Điện VIII (điều chỉnh)

Quy hoạch Điện VIII (điều chỉnh) được Thủ tướng phê duyệt ngày 15/4/2025 đã đưa lưu trữ năng lượng bằng pin (BESS) thành một thành phần chiến lược để hòa trộn điện mặt trời vào hệ thống, giảm dao động công suất và gia tăng độ an toàn lưới. Văn bản nhấn mạnh vai trò của BESS trong việc bổ sung năng lực vận hành và hỗ trợ hệ thống khi tỷ lệ năng lượng tái tạo tăng cao.

Quy mô mục tiêu và lộ trình:
Quy hoạch điều chỉnh đặt mục tiêu phát triển công suất BESS khoảng 10.000–16.300 MW vào năm 2030, với định hướng mở rộng lên quy mô hàng chục nghìn MW vào năm 2050 (mốc ~95.983 MW theo kịch bản định hướng). Con số này phản ánh nhu cầu rất lớn để bù đắp tính biến thiên của điện mặt trời và gió.

Yêu cầu triển khai cho dự án điện mặt trời:

1. Tích hợp vị trí: BESS ưu tiên bố trí phân tán gần các cụm điện mặt trời hoặc trung tâm phụ tải lớn để giảm tải cho lưới truyền tải và cải thiện hiệu quả phân phối. Quy hoạch khuyến khích kết hợp BESS trực tiếp với nhà máy mặt trời hoặc tại các trạm biến áp lân cận.

2. Chức năng vận hành đa mục tiêu: BESS phải được thiết kế để thực hiện nhiều nhiệm vụ: điều hòa công suất, dự phòng tần số, hỗ trợ khởi động lại, giảm áp lực truyền tải trong giờ cao điểm và tối ưu hóa thương mại (arbitrage). Điều này yêu cầu hệ thống quản lý năng lượng (EMS) tích hợp và chế độ vận hành linh hoạt.

3. Tiêu chuẩn kỹ thuật và an toàn: Các dự án cần đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia về pin lưu trữ, phòng cháy chữa cháy, quản lý nhiệt độ và vòng đời pin; đồng thời có lộ trình bảo trì, thay thế pin và tái chế pin khi đến giới hạn sử dụng. (tham khảo các hướng dẫn kỹ thuật từ Bộ, cơ quan chuyên trách.

Vấn đề chính sách và cơ chế thanh toán:
Để thu hút vốn đầu tư tư nhân vào BESS quy mô lớn, Bộ Công Thương đang xây dựng cơ chế giá/dịch vụ cho năng lượng lưu trữ — bao gồm giá dịch vụ phát điện từ BESS, bồi hoàn dịch vụ hệ thống và cơ chế đấu thầu/định giá cho các dịch vụ hệ thống điện. Việc hoàn thiện cơ chế này là then chốt để các dự án BESS đi vào thực tế rộng rãi.

Kết luận — Cơ hội & lưu ý cho chủ đầu tư:
Quy hoạch Điện VIII điều chỉnh mở ra cơ hội lớn cho BESS gắn với điện mặt trời, nhưng đồng thời đòi hỏi chuẩn hóa kỹ thuật, cơ chế thanh toán rõ ràng và đánh giá tác động lưới cẩn trọng trước khi triển khai. Chủ đầu tư điện mặt trời nên bắt đầu thiết kế phương án tích hợp BESS (quy mô công suất — năng lượng, công nghệ pin, EMS) ngay từ giai đoạn tiền khả thi để tận dụng hiệu quả chính sách và rút ngắn thời gian đưa vào vận hành.